W pracy trenera bardzo ważne jest odpowiednie planowanie, które pozwala na progres jego podopiecznych. Opracowanie procesu treningowego oraz właściwe przygotowanie makro-, mezo- oraz mikrocykli stanowią podstawę do harmonijnego rozwoju piłkarzy. Planowanie długofalowe to kwestia bardzo złożona, w związku z czym wkrótce poświęcimy jej oddzielną publikację. W niniejszym artykule skupimy się zaś na wycinku planowania bezpośrednio związanym z daną jednostką treningową. Podstawą tego procesu jest prawidłowe przygotowanie konspektu treningowego.

Odpowiedni konspekt treningowy musi zawierać temat i cel zajęć zgodny z przyjętym wcześniej planem treningowym. W zależności od założeń powinien uwzględniać obszary techniczno-taktyczne, motoryczne, mentalne i wiedzy. Godną polecenia praktyką jest wyznaczenie punktów coachingowych, które powinny występować w każdym środku treningowym i dotyczyć głównego tematu zajęć. Biorąc powyższe pod uwagę, rolą trenera jest odpowiedni dobór środków treningowych, uwzględniających wiek i umiejętności zawodników.

Planując zajęcia należy uwzględnić również posiadane warunki treningowe. Na etapie tworzenia konspektu każdy trener wie, czy będzie miał do dyspozycji całe boisko, czy tylko jego część, a także, czy ktoś przed nim trenuje i czy ma możliwość swobodnego rozstawienia sprzętu odpowiednio wcześniej. Na podstawie tych danych szkoleniowiec jest w stanie prawidłowo dobrać środki treningowe. Zdarza się niestety, że w niektórych szkółkach konspekty są tworzone przez trenerów koordynatorów dla wszystkich grup, a w skrajnych przypadkach są one nabywane za pośrednictwem internetu. To duży błąd, ponieważ w takiej sytuacji środki treningowe mogą być nieodpowiednio dobrane do liczby, wieku i umiejętności zawodników czy też do posiadanych warunków treningowych. Pomijając wartości moralne, jeżeli ktoś już zdecydował się na zakup konspektu, powinien przynajmniej go przeanalizować, zastanawiając się, czy jest w stanie zastosować go z daną grupą i czy ów konspekt pozwala zrealizować zakładany cel.

Jeżeli przed zajęciami boisko stoi puste, trener ma duże pole manewru. Na obiekcie powinien pojawić się odpowiednio wcześniej, by bez pośpiechu rozstawić sprzęt. Wolne boisko powoduje, że ćwiczenia mogą uwzględniać dużą liczbę trenażerów treningowych. Wybór środków jest praktycznie nieograniczony. Szkoleniowiec może przed zajęciami rozstawić sprzęt w każdej części boiska, a w czasie treningu tylko przemieszczać się z grupą z miejsca na miejsce.


Trener ma do dyspozycji całe boisko

W przypadku, gdy trener nie ma możliwości wcześniejszego wejścia na płytę boiska, ważny jest taki dobór środków treningowych, aby rozstawianie sprzętu nie pochłaniało zbyt dużo czasu. W takiej sytuacji równie istotne są płynne przejścia pomiędzy poszczególnymi ćwiczeniami. Zaplanowanie środków powinno maksymalnie skracać czas potrzebny na rozkładanie sprzętu tak przed rozpoczęciem treningu, jak i w jego trakcie.

Kiedy trener dysponuje tylko częścią boiska, ale za to ma możliwość przygotowania go wcześniej, dobór środków będzie zdecydowanie inny. Prowadzący może rozstawić dużą ilość sprzętu, pamiętając o jednoczesnym zarządzaniu przestrzenią. W tym przypadku można skorzystać z pomocy zawodników. Wystarczy, że po zakończonym ćwiczeniu sprzątną określoną część sprzętu. Resztę z kolei będzie można wykorzystać w kolejnej części zajęć.


Część wstępna / Część główna – zebrane stożki

Największym wyzwaniem będzie przeprowadzenie jednostki treningowej w warunkach, w których trener nie ma możliwości wykorzystania całej przestrzeni boiska, na zajęciach jest sam, a przed treningiem boisko jest zajęte przez inną drużynę. W tym przypadku bez odpowiedniej organizacji jednostka będzie po prostu nieefektywna. Jak zatem uporać się z taką wymagającą sytuacją?

Z pewnością należałoby zastosować środki treningowe, które wymagają niewielkiej ilości sprzętu i zmian jego rozstawienia pomiędzy ćwiczeniami. Ewentualnych (niewielkich) korekt w ustawieniu czy dostawienia trenażerów można dokonać w czasie przerwy na uzupełnienie płynów. Jeśli nie ma możliwości wcześniejszego rozstawienia danego ćwiczenia, warto przygotować sprzęt, który będzie ułożony w pobliżu pola ćwiczenia. 


Sprzęt przygotowany do kolejnego ćwiczenia / Wykorzystanie przygotowanego sprzętu

Kolejną kwestią jest zastosowanie dodatkowych ćwiczeń podczas danego środka treningowego. Zdarza się, że trener ma do dyspozycji część boiska i nie jest w stanie podzielić grupy tak, by trenowała ona w sposób optymalny (np. wtedy, gdy ze względu na ograniczoną przestrzeń do dyspozycji jest tylko jedna bramka). Stosujemy wówczas ćwiczenia „w drodze powrotnej”, aby zminimalizować czas oczekiwania piłkarzy na swoją kolej i utrzymać odpowiednią intensywność zajęć. Wskazane jest, by ćwiczenia w drodze powrotnej nawiązywały do celu zajęć, czyli np. realizowały aspekty techniczne bądź motoryczne zaplanowane na dany trening.


Zastosowanie ćwiczeń w drodze powrotnej

Podczas zajęć niezwykle istotne jest tworzenie stałych punktów orientacyjnych. Trzymanie sprzętu czy napojów w jednym miejscu pozwala na płynny przebieg jednostki treningowej i zminimalizowanie „czasu martwego”. Jeżeli część zawodników będzie miała picie po jednej stronie boiska, część po drugiej, niektórzy w szatni, a jeszcze inni u rodziców, to czas przerwy siłą rzeczy zostanie wydłużony. Zabrzmi to dwuznacznie, ale takie grupowe uzupełnianie płynów ma jeszcze jeden dodatkowy walor: wpływa pozytywnie na atmosferę w grupie i większą integrację zawodników.

Dobra organizacja to także odpowiednie przygotowanie sprzętu treningowego przed zajęciami, w tym między innymi przydzielenie zawodnikom oznaczników danego koloru, ustawienie bramek w miarę możliwości przy piłkochwytach (dzięki czemu zawodnicy nie będą tracić czasu na bieganie za futbolówkami) oraz napompowanie piłek. Z kolei już w trakcie zajęć warto skupić się na odpowiedniej ich dystrybucji.

Dla właściwej organizacji bardzo ważna jest punktualność, zarówno trenerów jak i ich podopiecznych. Szkoleniowiec, który na zajęcia przychodzi w ostatniej chwili nie będzie w stanie ich odpowiednio przygotować, a co za tym idzie poprowadzić. Spóźnienia trenerów stają się już na szczęście rzadkością i w zdecydowanej większości przypadków spowodowane są wyjątkowymi sytuacjami.

Inaczej sprawa się ma z punktualnością zawodników. Ona również może zaburzyć harmonijne przeprowadzenie jednostki treningowej, dlatego trenerzy na samym początku współpracy z daną drużyną powinni stworzyć z nią zbiór pewnych zasad. Jedną z nich może być obowiązkowa obecność na obiekcie na co najmniej 15 minut przed zajęciami. Oczywiście zdarzą się sytuacje trudne do przewidzenia i wtedy spóźnienie będzie nieuniknione. Jak sobie z nim poradzić nie zaburzając całego treningu?

Jeżeli na zajęciach jest dwóch trenerów, sprawa jest dość prosta, ponieważ spóźnionym może zająć się asystent. Natomiast w przypadku, gdy na zajęciach obecny jest tylko jeden trener nieco się to komplikuje. W zależności od wieku ćwiczącego, długości jego spóźnienia i intensywności danej części zajęć, rolą trenera jest odpowiednie wprowadzenie go w trening. W przypadku najmłodszych zawodników, u których nie występuje klasyczna rozgrzewka, po objaśnieniu zadania zawodnik może bezpośrednio dołączyć do zabawy czy ćwiczenia. U zawodników starszych, u których zdecydowanie łatwiej o kontuzję mięśniową, trener powinien zastosować krótką rozgrzewkę. Dobrą praktyką jest ustawienie się względem grupy ćwiczącej i skupienie się na niej z jednoczesnym wskazywaniem zadań rozgrzewającemu się w pobliżu spóźnionemu zawodnikowi.


Rozgrzewka spóźnionego zawodnika

Zdarza się, że jeden trener prowadzi dwie drużyny i niejednokrotnie odbywa trening po treningu. Wskazana (i bardzo pomocna) jest 15-minutowa przerwa pomiędzy zajęciami. W jej trakcie szkoleniowiec ma możliwość przestawienia sprzętu i przygotowania kolejnego treningu. To także czas, w którym może porozmawiać z rodzicami i sprawdzić, czy wszystkie dzieci zostały odebrane przez swoich opiekunów.

Podsumowując, prawidłowa organizacja zajęć treningowych, której początek ma miejsce już przy tworzeniu konspektu treningowego, stanowi podstawę do właściwego przebiegu treningu. Dalsze jego zaplanowanie, przygotowanie i realizacja wpłyną na jakość prowadzonych zajęć i pozwolą zawodnikom sukcesywnie podnosić poziom swoich umiejętności.

Robert Bednarek – trener monitorujący w Programie Certyfikacji PZPN dla szkółek piłkarskich, mogący pochwalić się licencją UEFA A. W swojej trwającej od 2012 roku karierze szkoleniowej pełnił rolę trenera monitorującego również w innych projektach PZPN: AMO, Mobilnej AMO oraz OSSM. Pełnił także funkcję trenera w takich klubach jak: Chojniczanka Chojnice, Unia Solec Kujawski, KP Starogard Gdański i Akademia Piłkarska Chemik Bydgoszcz.

Kamil Syroka – trener monitorujący w Programie Certyfikacji PZPN dla szkółek piłkarskich, mogący pochwalić się licencją UEFA Elite Youth A. W swojej trwającej od 2010 roku karierze szkoleniowej pełnił rolę trenera monitorującego również w innych projektach Polskiego Związku Piłki Nożnej: AMO, Mobilnej AMO i OSSM. Związany był także z klubem ZKS Olimpia Elbląg, w którym prowadził grupy młodzieżowe, odpowiadał za przeprowadzanie testów motorycznych w akademii i drużynie seniorskiej, a także pełnił funkcję analityka w pierwszej drużynie.

Przeczytaj również:

Zarządzanie intensywnością zajęć – LINK

Kreatywność jako jeden z filarów szkolenia. Jak ją rozwijać? – LINK

Dlaczego indywidualizacja jest tak ważnym elementem procesu szkoleniowego? – LINK

Szczegółowość w treningu – czym właściwie jest i jak ją zapewnić? – LINK

Znaczenie mentalności i edukacji dla młodego piłkarza – LINK

Pytania, feedback i podsumowanie, czyli istotne elementy treningu – LINK