Niemal każdy zawodnik po latach treningów jest w stanie bez obecności rywala dobrze przyjąć piłkę i ją uderzyć czy opanować wybrane zwody. Mało który jednak potrafi na tyle szybko reagować i działać na boisku, by sprostać wymaganiom coraz bardziej dynamicznej gry na wysokim poziomie.

Badania naukowe dowodzą, że im niższy poziom rozgrywek, tym zawodnik ma więcej czasu na podjęcie decyzji. I odwrotnie: na wyższym poziomie presja czasu wymaga już podejmowania natychmiastowych działań. Aby dziecko potrafiło sprostać tym najwyższym wymaganiom w dorosłej piłce, musi być kreatywne, silne mentalnie, a także posiadać nawyki (automatyzmy), które najłatwiej możemy w nim wykształcić w pierwszym okresie szkolenia (kiedy ma 6-12 lat), a w szczególności w tzw. „złotym wieku”, czyli między 10. a 12. rokiem życia.

Przez pojęcie szczegółowości w treningu rozumiemy zwracanie uwagi zawodnikom w trakcie wykonywanych ćwiczeń na ich jakość i precyzję wykonania zgodne z zaplanowanymi wcześniej punktami coachingowymi i zasadami. Szczegółowość to też właściwe planowanie, dobór środków treningowych, przebieg i organizacja zajęć, właściwe ustawienie na boisku oraz podział zadań w sztabie trenerskim.

Im więcej elementów będziemy mieli pod kontrolą w samym treningu i całym procesie szkoleniowym, tym jakość naszego szkolenia będzie wyższa.

Jedną z najważniejszych umiejętności trenera jest planowanie. To ono pozwala na długofalowy i harmonijny rozwój zawodników. Oczywiście w treningu można wyznaczyć ważne akcenty, które będą podkreślane w zależności od dnia mikrocyklu. Ważne jednak, aby wyciągając z planu szkolenia określoną jednostkę z wyznaczonym tematem dobrać środki tak, aby po zajęciach zawodnik posiadał narzucone tematem umiejętności, wiedzę oraz aktywność fizyczną. Dobrym rozwiązaniem jest wyznaczenie sobie na bazie tematu trzech akcentów: techniczno-taktycznego, motorycznego oraz mentalnego. Na ich podstawie można konstruować korelację w jednostce treningowej.

Równie ważnym elementem efektywnej jednostki treningowej jest jej nienaganna organizacja. Środki treningowe powinny korelować z sobą nie tylko pod względem merytorycznym, ale także organizacyjnym. Takie zaplanowanie organizacji pozwoli na lepsze zarządzanie czasem oraz przestrzenią. Wpłynie to niewątpliwie na efektywność jednostki treningowej. Pamiętać należy o tym, by środki treningowe były nauczane zgodnie z metodyką. Godnym polecenia rozwiązaniem jest wyznaczenie punktów coachingowych, które będą spójne w każdym środku treningowym i które możemy egzekwować podczas każdej części jednostki treningowej. Pozwoli to na skuteczny feedback i prawidłowe podsumowanie naszych zajęć treningowych.  

Na co należy zwrócić uwagę? Zobaczmy na przykładzie.

Temat zajęć: Gra 6×3 z fazą przejścia z obrony do ataku
Grupa wiekowa: U-12

Przebieg ćwiczenia: Zawodnicy podzieleni na dwa zespoły sześcioosobowe. Pole gry podzielone na dwie części. Sześciu zawodników zespołu czerwonych (przy piłce) w jednym z kwadratów stara się jak najdłużej utrzymać przy piłce, grając w przewadze przeciwko trzem rywalom. W zależności od jakości zawodników, gracze znajdujący się w posiadaniu piłki punktują za wymianę co najmniej 5 lub 10 podań.

Zespół bez piłki (biały) po odbiorze stara się jak najszybciej przenieść ciężar gry do drugiego kwadratu, podając piłkę w kierunku swoich kolegów z drużyny. Jednocześnie zawodnicy broniący przebiegają za podaniem do “swojego” kwadratu, do którego wbiega też trzech rywali (czerwonych).

Szczegóły organizacyjne:
1. Trener powinien umieścić wszystkie piłki obok siebie i wprowadzać je od razu po tym, jak piłka opuści plac gry. Zniweluje w ten sposób przerwy w grze.
2. Wielkość boiska ustalamy w zależności od wieku i poziomu umiejętności ćwiczących. Im lepsi zawodnicy, tym mniejsze pole gry.

Szczegóły szkoleniowe – punkty coachingowe (wskazówki i uwagi):
1. Reakcja po przejęciu piłki (faza przejścia z obrony do ataku) – celem jest jak najszybsze przeniesienie ciężaru gry do swojego kwadratu.
2. Po odbiorze staramy się wykonać pierwsze podanie do przodu (do swojego kwadratu).
3. Komunikacja – przy odbiorze zorganizowany atak na zawodnika z piłką – skok pressingowy.

Podczas jednostki treningowej jednym z najważniejszych elementów szczegółowości jest pokaz i objaśnienie w wykonaniu trenera lub bezpośrednio zawodnika.

Jak powinien wyglądać właściwy pokaz i objaśnienie?
- Objaśnienie – krótkie, zwięzłe, przedstawiające konkretny cel treningowy.
- Pokaz trenera bądź zawodnika powinien być przedstawiony w sposób zrozumiały dla pozostałych zawodników. W trakcie pokazu ważnym elementem jest zadawanie pytań podopiecznym przez trenera. 

W wielu przypadkach trenerzy opierają pokaz na mówieniu, nie stosując żadnego pokazu. Reagują dopiero po pewnym czasie, gdy dany środek treningowy nie jest poprawnie realizowany. Przerywają wówczas ćwiczenie, wracając do początku i stosując właściwy pokaz. Zrobienie tego przed rozpoczęciem ćwiczenia zaoszczędzi czas w jednostce treningowej.

Kolejnym szczegółem w treningu jest odpowiednie ustawienie trenera względem grupy, co ma ogromny wpływ na obserwację i natychmiastowe korygowanie błędów podczas danego środka treningowego. Trener ustawiony tyłem do grupy ćwiczącej, nie jest w stanie zaobserwować pojawiających się błędów, a co za tym idzie reagować na nie. Pozwoli na to dopiero odpowiednie ustawienie względem grupy. W trakcie jednostki treningowej warto stosować zasadę zatrzymania (zamrożenia) i wspólnie z zawodnikami poprawiać pojawiające się błędy.

Na jakie szczegóły warto zwracać uwagę?

Temat zajęć: Przyjęcie piłki wewnętrzną częścią stopy
Grupa wiekowa: U-8

Przebieg ćwiczenia : Połowa zawodników w kole z piłkami, druga połowa na obwodzie. Zawodnicy będący w środku koła prowadzą piłkę do jednego z zawodników zewnętrznych i podają piłkę, po czym biegną na miejsce adresata. Zawodnik zewnętrzny przyjmuje piłkę wewnętrzną częścią stopy i prowadzi ją do kolejnego zawodnika.

Szczegóły organizacyjne:
1. Przygotowanie przed treningiem pola do gry i sprzętu pomocniczego.
2. Omówienie przebiegu ćwiczenia z zawodnikami przed treningiem.
3. Trener dystrybuuje piłki (obok niego powinno znajdować się dużo piłek).

Szczegóły szkoleniowe – punkty coachingowe (wskazówki i uwagi):
1. Pozycja zawodnika przed przyjęciem piłki (pozycja otwarta / lekko ugięte nogi).
2. Pierwszy kontakt z piłką (wewnętrzną częścią stopy / nie na rywala – na wolne pole).
3. Przyspieszenie po pierwszym kontakcie z piłką (tak, aby rywal nie zdążył odebrać piłki).

Trenerze, nie wystarczy, że zawodnik opanuje piłkę, np. postawieniem na niej stopy. Rolą trenera od początku nauczania techniki piłkarskiej jest uczyć prawidłowych nawyków. W tym przypadku jest to przyjęcie piłki na wolne pole z odejściem od rywala.

Kolejny przykład szczegółowości w treningu to skupienie się na konkretnym akcencie realizowanym w danej jednostce treningowej.  Tematem w mikrocyklu tygodniowym może być np. bronienie 1x1. Pamiętać należy, aby w tym przypadku koncentrować uwagę swoją oraz zawodników na działaniach defensywnych. Jeżeli tematem jest gra 1x1 w obronie, to nie należy instruować zawodników ofensywnych (chyba że drugi trener będzie za to odpowiedzialny), lecz koncentrować się na przekazywaniu uwag według wcześniej dobranych punktów coachingowych zawodnikom broniącym. Uwagę należy poświęcić realizacji celów treningowych.

Na co można zwrócić uwagę?

Skupiając się na detalach sprawimy, że nasz trening będzie efektywny i zapewnimy naszym zawodnikom odpowiednie warunki do piłkarskiego rozwoju. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu jednostki i środków treningowych oraz wyznaczeniu punktów coachingowych doprowadzimy do sytuacji, w której zawodnik po odbytym treningu będzie miał świadomość, nad czym pracował i jakie elementy musi ewentualnie jeszcze poprawić.

Dodatkowo w każdym środku treningowym będziemy mieli zapewnioną:
- dużą liczbę kontaktów z piłką,
- odpowiednią intensywność,
- skupienie uwagi na szczegółach,
- informację zwrotną dla zawodników po ćwiczeniu.

Wszystko to w efekcie pozwoli na bardziej zindywidualizowany rozwój naszych zawodników.

Pamiętaj!

Najważniejsza jest jednostka

Szczególnie w kategoriach U-6-U-12 najważniejszy jest zawodnik i jego potrzeby. Wyszkolenie w tym okresie zaawansowanego technicznie zawodnika daje mu znakomite fundamenty pod nauczanie i doskonalenie kolejnych, specyficznych umiejętności.

Małe grupy ćwiczebne do 12-14 zawodników

Tylko małe grupy ćwiczebne gwarantują odpowiednią intensywność jednostki treningowej, większy kontakt dzieci z piłką, a trenerowi znakomitą możliwość obserwacji każdego zawodnika z osobna i właściwe nim kierowanie.

Zwracamy uwagę na szczegóły (ustawienie ciała, zachowania, technika)

Mała liczba zawodników zapewnia możliwość skutecznej obserwacji i korygowania podstawowych błędów. Dzięki temu zawodnik nie pogłębia w późniejszych latach błędów i ma możliwość pełniejszego rozwoju.

***

Autorem tekstu jest Robert Bednarek – trener monitorujący w Programie Certyfikacji PZPN dla szkółek piłkarskich, mogący pochwalić się licencją UEFA A. W swojej trwającej od 2012 roku karierze szkoleniowej pełnił rolę trenera monitorującego również w innych projektach PZPN: AMO, Mobilnej AMO oraz OSSM. Pełnił także funkcję trenera w takich klubach jak: Chojniczanka Chojnice, Unia Solec Kujawski, KP Starogard Gdański i Akademia Piłkarska Chemik Bydgoszcz.