Jeżeli jako trener dzieci lub młodzieży nie wiesz, jakie są twoje zadania w procesie szkoleniowym oraz wychowawczym i skupiasz się tylko na tym, by wygrywać kolejne mecze, to twój rozwój szybko wyhamuje, a ty sam ograniczysz się do technicznych aspektów szkolenia, a nie do wszechstronnego kształtowania zawodnika. Pamiętaj, że do podstaw procesu doskonalenia się każdego szkoleniowca należą posiadanie przez niego wizji własnego rozwoju, budowanie własnej filozofii trenerskiej w oparciu o stale pogłębianą wiedzę i nabywane doświadczenia, a także zrozumienie, kim właściwie jest dla niego zawodnik.

Realizując swoje zadania trener grup juniorskich i dziecięcych ma przede wszystkim wychowywać poprzez sport. Szkolenie bez wychowywania to proces niepełny, który z dużą dozą prawdopodobieństwa skończy się porażką zarówno dla ciebie, jak i dla twoich podopiecznych.

Co zatem robić, aby zapewnić skuteczność procesu szkoleniowo-wychowawczego i jednocześnie stawać się lepszym trenerem?

Podstawą są kwalifikacje zawodowe. W futbolu wyróżniamy pięć podstawowych obszarów, które będą przewijać się przez cały okres procesu szkoleniowego: techniczny, taktyczny, motoryczny, mentalny oraz obszar wiedzy. Wszystkie one są ze sobą ściśle powiązane i w każdym treningu należy pamiętać o realizacji każdego z nich. Aby robić to w odpowiedni sposób, nie można stać w miejscu. Podwyższaj swoje kwalifikacje regularnie, nabywaj nowe kompetencje. Z biegiem czasu będziesz dokładał do nich coraz większe doświadczenie, a w konsekwencji postawisz kolejne kroki na drodze do doskonałości.

Niemniej istotna z perspektywy szkoleniowca jest umiejętność tworzenia odpowiedniego klimatu współpracy z zespołem. Kluczowe w tym aspekcie są wzajemna akceptacja, życzliwość oraz szacunek. To ty jako trener wyznaczasz zawodnikom drogę i obowiązujące na niej zasady. Wykreowanie stosownej atmosfery pozytywnie wpłynie na zaangażowanie w codzienną pracę. Twoją i całego zespołu.

Nie uda ci się osiągnąć powyższego bez poznania całej drużyny i każdego jej członka z osobna. Miej na uwadze to, że w zespołach młodzieżowych bardzo ważną rolę odgrywają rodzice. Dobry, myślący o samorozwoju trener powinien poznać warunki rodzinne każdego ze swoich podopiecznych. Wiedza ta, podobnie jak śledzenie postępów w nauce zawodników, umożliwi bardziej indywidualne spojrzenie na każdego z nich.

Każdy z twoich podopiecznych musi czuć, że jest ważny i nie stanowi jedynie dodatku do ogółu. Zadaniem szkoleniowca jest chronienie młodego piłkarza negatywnymi wpływami sportu. Pomoże w tym stosowanie zasad fair play. Bez nich sport traci swoją wartość wychowawczą. To one uczą przedkładać radość z gry nad próby osiągnięcia korzystnego wyniku za wszelką cenę.

Pamiętaj, że trener jest jedną z najważniejszych osób w życiu młodych piłkarzy. Twój wpływ na podopiecznych jest olbrzymi i może nieść za sobą skutki dla kształtowania ich osobowości, budowania samooceny czy hierarchizowania wartości. Znaczenie ma wszystko, co robisz, czyli:
- w jaki sposób prowadzisz trening,
- jakie metody wychowawcze stosujesz,
- jak zwracasz się do swoich podopiecznych,
- jak komentujesz wydarzenia sportowe,
- jak wypowiadasz się o innych trenerach i zawodnikach,
- w jaki sposób motywujesz
- jakich definicji sukcesu uczysz.

Zasadniczą kwestią jest stworzenie własnej filozofii trenerskiej. Od razu trzeba zaznaczyć, że to nie jest łatwy proces. Nie wystarczy kopiować metod innych szkoleniowców. Opracowanie funkcjonalnej filozofii trenerskiej obejmuje dwa ważnej zadania:
1. Zwiększenie samoświadomości – lepsze poznanie samego siebie. Aby pomóc zawodnikom zrozumieć, kim są, trener musi wiedzieć, kim jest on sam. Odpowiedz sobie na pytania: dlaczego zostałeś trenerem? Jakie są twoje cele jako trenera? Czy jesteś dobrym trenerem? Co mógłbyś zrobić, aby być lepszy?
2. Wyraźne sformułowanie celów treningowych.

Gdy trener żyje w zgodzie z samym sobą, jest odpowiednio ukierunkowany, zaangażowany i konsekwentny, to będzie dla swoich podopiecznych wzorem do naśladowania. Przykład idzie z góry – należy mieć tego świadomość na każdym kroku.

Ważnym aspektem w rozwoju trenera jest ustalenie celów jego działalności. Co jest dla ciebie najważniejsze? Mieć zwycięski zespół? Pomagać młodym ludziom czerpać radość ze sportu? Pomagać im rozwijać się fizycznie, psychicznie i społecznie?

Skuteczni szkoleniowcy znajdują sposoby na osiąganie wszystkich trzech wymienionych powyżej celów. Trenerzy muszą mieć przekonanie, że najważniejszy w ich pracy jest interes zawodników, dopiero potem to, co może zwiększyć ich szanse na zwycięstwo w walce sportowej. Zawsze stawiaj swoich zawodników na pierwszej pozycji, a wygrywanie na drugiej. Pamiętaj, że w ostatecznym rozrachunku tym, co naprawdę się liczy, nie jest to, jak wiele meczów wygrałeś, ale jak wielu ludzi pomogłeś ukształtować. 

W pracy, nawet w tych najtrudniejszych momentach, nigdy nie rezygnuj ze swoich przekonań i zawsze zamieniaj słowa w czyny. Bądź przy tym elastyczny i jeśli sytuacja tego wymaga – reaguj.

Ważnym aspektem jest umiejętność komunikacji i możliwości przekazania wiedzy zawodnikom. Kiedy najlepiej to robić? Właściwie cały czas – na boisku, w szatni, podczas posiłku na obozie czy podczas jazdy autokarem. Komunikacja to nie tylko słowa. Mówi się, że kiepski trener wyłącznie mówi, dobry wyjaśnia, świetny demonstruje, a wielki inspiruje.

Jeżeli będziesz miał odpowiednią wiedzę, wyznaczysz sobie cele, wykreujesz swoją filozofię trenerską, będziesz odpowiednio traktował swoich zawodników oraz nieustanie się rozwijał, dojdziesz do doskonałości. Ile czasu to zajmie? To zależy już tylko od ciebie i twojego zaangażowania.

***