W pracy trenera piłkarskiego można wyznaczyć cztery etapy, które będą adekwatne zarówno dla szkółek czy akademii, jak i drużyn seniorskich. Mowa o cyklu składającym się z analizy, planowania, realizacji oraz weryfikacji.

Krok 1: ANALIZA

Każdy szanujący się klub powinien posiadać określone cele, filozofię i metodologię treningu, które przy uwzględnieniu m.in. poziomu zaawansowania zawodników, dostępnej bazy szkoleniowej i możliwości organizacyjnych, determinują sposób planowania procesu szkolenia.

Każdy z nas, trenerów, pracuje w różnych warunkach z – mówiąc brzydko – rożnym materiałem ludzkim. W zależności od organizacji, w ramach której działamy, korzystamy z różnych planów szkolenia, używając odmiennych metod treningowych.

Od czego jednak zacząć, aby działać efektywnie i zwiększyć nasze szanse na sukces (czymkolwiek by on nie był)?

Po ogólnym zaznajomieniu się z całą organizacją i potrzebami naszej drużyny przychodzi czas na szczegółową analizę członków zespołu w określonych obszarach.

W obszarze techniczno-taktycznym punktem wyjścia do analizy i najlepszym weryfikatorem jest mecz: mistrzowski, kontrolny czy gra wewnętrzna. Analizę można prowadzić na żywo lub na podstawie przygotowanego nagrania. Gra właściwa wskaże nam niedostatki poszczególnych zawodników i (co ważniejsze z perspektywy seniorów) pozwoli wyciągnąć wnioski w zakresie taktyki i modelu gry całego zespołu.

Obszar przygotowania motorycznego możemy przeanalizować na wiele sposobów w zależności od możliwości finansowych. Jednym ze wskaźników, choć subiektywnym, będzie ocena przygotowania fizycznego zespołu podczas wspomnianych przed chwilą meczów. Aspekt motoryki również powinniśmy planować na podstawie analizy umiejętności naszych podopiecznych. Proste testy sprawności ogólnej i specjalnej wskażą nam poziom sprawności grupy. To samo dotyczy seniorów. Bateria testów powinna wskazywać wyniki, na które będziemy bezpośrednio chcieli wpływać.

Dla wielu z nas największym wyzwaniem jest obszar mentalny. Ocena tego, z jakim typem zawodników mamy do czynienia będzie pomocna w komunikacji. Analizując grupę pod względem nawet prostego podziału na introwertyków i ekstrawertyków poznamy obraz naszych młodych piłkarzy, co wskaże nam drogę do odpowiedniej komunikacji z nimi.

Inaczej ma się sprawa z seniorami. Tutaj kluczowy wpływ na to, jak powinniśmy funkcjonować w grupie będą miały wiek i doświadczenie – zarówno nasze, jak i samych piłkarzy. Szacunek i zaangażowanie jesteśmy winni każdemu, natomiast inaczej pracuje się z młodymi, głodnymi gry zawodnikami, którzy dopiero niedawno trafili do seniorskiej szatni, a inaczej z doświadczonymi ligowcami, niekiedy naszymi rówieśnikami czy nawet osobami od nas starszymi. Na funkcjonowanie grupy, bez względu na okoliczności, z pewnością pozytywnie wpłyną profesjonalizm i dobra organizacja. Uzupełnieniem tego obszaru będą przejrzyste zasady i szczerość.

Pozostał nam jeszcze obszar teoretyczny. Tutaj w pierwszej kolejności oceniać będziemy świadomość naszych podopiecznych w takich tematach jak np. odpowiednie odżywianie czy prewencja urazów.

Krok 2: PLANOWANIE  

W dzisiejszych czasach liczba dostępnych programów szkolenia, periodyzacji, a także modeli treningów jest tak duża, że każdy trener może wybrać coś dla siebie i dla swojej drużyny. Ważne, aby być konsekwentnym i wierzyć w swoją pracę sukcesywnie ją korygując w zależności od zaistniałych potrzeb.

W etapach dziecięco-młodzieżowych pracujmy blokowo, tzn. stwórzmy program szkolenia dostosowany do danej szkółki/drużyny, który będzie bodźcował zawodników poszczególnymi treściami w określonych odstępach czasu. Przykładem takiego planu szkolenia jest „Program Szkolenia PZPN – kategorie wiekowe U-6 – U-13” (dostępny do pobrania POD TYM LINKIEM).

W piłce seniorskiej strukturę czasową zbudujemy na bazie kalendarza rozgrywek. Inny okres przygotowawczy będzie miał zespół z ekstraklasy, a inny z IV ligi. Dlatego ważnym czynnikiem i punktem odniesienia jest termin pierwszego meczu. Ta data wyznacza nam podział na okres przygotowawczy, startowy i przejściowy oraz na ich długość.

Po wyznaczeniu struktury czasowej możemy nałożyć strukturę rzeczową i wyznaczyć cele dla poszczególnych podokresów makrocyklu. Mając te wartości tworzymy mikrocykle i z nich jednostki treningowe zawierające środki treningowe. Akcenty treningowe powinny odpowiadać tym założonym w programie szkolenia lub deficytom określonej drużyny.

Krok 3: REALIZACJA

Posiadając wytyczne do pracy, rozpoczynamy wdrażanie ich w praktykę. Do sukcesu szkoleniowego w tym kroku przyczynią się konsekwencja i elastyczność.

Konsekwencja pozwoli opierać się o własną filozofię drużyny i wszystkich aspektów związanych z jej funkcjonowaniem, bez względu na otoczenie i ewentualne naciski władz klubu czy rodziców zawodników.

Elastyczność z kolei pozwala reagować na sytuacje, które trudno przewidzieć. Przykłady? Zamknięcie boiska treningowego drużyn młodzieżowych akademii czy kontuzja wiodącego gracza, na którym opieraliśmy określony system lub ustawienie w zakresie taktyki zespołowej w piłce seniorskiej.

Krok 4: EWALUACJA (POWTÓRNA ANALIZA)

Klasyczne powiedzenie mówi: „Boisko nas zweryfikuje”. Istota tego trywialnego z pozoru powiedzenia ma głęboki sens. Konsekwentnie zrealizowany program szkolenia pozwoli budować dalsze umiejętności zawodnika w kolejnym etapie jego rozwoju. Wynik sportowy w przypadku piłki seniorskiej nie jest obiektywnym obrazem włożonej pracy w rozwój zespołu. Jednak w przypadku wielosezonowej współpracy z klubem analiza rozwoju drużyny pod wpływem zastosowanych metod i form treningowych pokaże trenerowi słuszność lub jej brak stosowanych przez niego strategii planowania.

***

Autorem tekstu jest Mirosław Wódkowski – trener monitorujący w Programie Certyfikacji PZPN dla szkółek piłkarskich, mogący pochwalić się licencją UEFA A Elite Youth. W swojej trwającej od 2008 roku karierze szkoleniowej był trenerem m.in. w Warcie Poznań, Akademii Piłkarskiej Reissa, Unii Swarzędz i Kadrze Województwa Wielkopolskiego. W AP Reissa pełnił również rolę koordynatora ds. szkoleniowych, a w Unii – dyrektora sportowego.

Przeczytaj również inne przykładowe teksty z cyklu „Trener radzi”:

- 10 kroków, aby stać się lepszym piłkarzem – LINK

- Drybling – wskazówki dla zawodników – LINK

- Fizyczne i psychiczne korzyści z gry w piłkę – LINK

- Rola pytań w procesie rozwijania inteligencji piłkarskiej – LINK