Być może nikt by o nim nie usłyszał, gdyby nie pewien prawnik z Budapesztu. Na imię miał Géza, na nazwisko Kalocsay, i poza świetną znajomością aktów normatywnych i kodeksów imponował wiedzą o futbolu, którą wywodził z przebogatej kariery. Przed wojną grał w praskiej Sparcie i jako zawodnik tego klubu pojechał na mistrzostwa świata 1934, w których z reprezentacją Czechosłowacji dotarł do finału. Potem zdobywał szlify w lidze francuskiej i wreszcie przeniósł się na Węgry, skąd pochodzili jego przodkowie. Tam zasłynął jako trener – najpierw klubowy, a potem jako asystent słynnego Gusztáva Sebesa, twórcy Złotej Jedenastki, która na szwajcarskich boiskach sięgnęła po wicemistrzostwo globu.

Latem 1966 roku Kalocsay pojawił się w Zabrzu. Tamtejsi działacze, wykorzystując tradycyjną przyjaźń polsko-węgierską, zdołali przekonać bratanków, by na pewien czas „wypożyczyli” znakomitego szkoleniowca. Zadanie dostał brawurowe: miał stworzyć na Śląsku drużynę, która zawojuje piłkarską Europę. Górnik, który właśnie po raz czwarty z rzędu zdobył mistrzostwo kraju, w potyczkach kontynentalnych wypadał blado. A potencjał przecież miał olbrzymi, bo w jego składzie byli tacy artyści futbolu, jak Włodzimierz Lubański, Zygfryd Szołtysik, Ernest Pohl czy Stanisław Oślizło. Brakowało im jednak wybitnego trenera.

Przybysz z Budapesztu miał do dyspozycji konstelację gwiazd, ale nie poszedł na łatwiznę. Poprosił współpracowników, aby przygotowali mu listę uzdolnionych piłkarzy z niższych lig z regionu, i co kilka dni objeżdżał Śląsk w poszukiwaniu talentów. Tak pewnego razu trafił do Świętochłowic, by przyjrzeć się chłopakowi, który rok wcześniej znajdował się w kadrze Górnika, ale został odesłany do macierzystego klubu, bo uznano, że jest już za stary i nie rokuje na przyszłość. Kalocsay usiadł na prowizorycznej trybunie, przez kilkanaście minut z uwagą przyglądał się grze blondwłosego pomocnika i nagle wstał, wołając „Kinyilatkoztatás!”, co po węgiersku znaczy „rewelacja”. Kazał natychmiast sprowadzić go z powrotem na Roosevelta.

W ten sposób z odmętów futbolowego niebytu został wyciągnięty 26-letni Alfred Olek. Niespełna cztery lata później usłyszał o nim cały świat. Był wśród zawodników, którzy jako pierwsi piłkarze z Polski zagrali w finale jednego z europejskich pucharów.

Z PERSPEKTYWY ŁAWKI

Jak to możliwe, że tak długo nikt nie poznał się na jego talencie? Trudno powiedzieć. W każdym razie zanim Olek stał się sławny, przez blisko dziesięć lat szwendał się po śląskich prowincjonalnych boiskach jako zawodnik Czarnych Chropaczów. Dopiero w 1965 roku, po fuzji klubu z Naprzodem Lipiny i przeniesieniu jego siedziby do Świętochłowic, wskoczył na nieco wyższy poziom. To wtedy wypatrzyli go działacze z Zabrza.

Jego pierwszy epizod w Zabrzu nie był udany. Przez cały rok dostał szansę tylko w dwóch meczach Pucharu Polski; wszystkie spotkania ligowe obejrzał z perspektywy ławki rezerwowych. Trener Władysław Giergiel nie miał do niego zaufania. Uważał, że jest zbyt wolny, słaby w grze jeden na jednego i brakuje mu polotu w ataku na bramkę rywali. Gdy przyszło lato, wziął piłkarza na rozmowę i szczerze powiedział, że nie widzi go w kadrze na przyszły sezon. Olek spakował się więc i wrócił w rodzinne strony. Niespełna miesiąc później odwiedził go Géza Kalocsay… Tym razem na wszelki wypadek nie przeprowadził się do Zabrza. Na treningi dojeżdżał autobusem. Miał prawo podejrzewać, że ta przygoda nie potrwa długo, zwłaszcza że koledzy z drużyny dość chłodno przyjęli jego come back.

Ligowy debiut zaliczył 17 sierpnia 1966 roku. Zabrzanie pokonali wówczas na wyjeździe GKS Katowice 3:0. Kalocsay wystawił go w ataku obok Lubańskiego, Jerzego Musiałka i Zygmunta Dudysa. Furory nie zrobił, jednak jego występ oceniono pozytywnie. „Nowi skrzydłowi Dudys i Olek mają sporo braków, ale na ich plus zaliczyć należy dużą pracowitość, gdyż niejednokrotnie cofali się, wzmacniając łączność między napadem i obroną” – można było przeczytać w katowickim „Sporcie”.

TO MI SIĘ CHYBA ŚNI

W sezonie 1966/67 Olek zagrał w 23 meczach, mając kluczowy udział w zdobyciu przez Górnika kolejnego tytułu mistrza Polski. W kolejnym zabrakło go tylko w czterech ligowych spotkaniach – zabrzanie zakończyli rozgrywki na trzecim miejscu, ale poprawili sobie humory, sięgając po krajowy puchar. Wreszcie pokazali się też z dobrej strony w międzynarodowych rozgrywkach, docierając do ćwierćfinału Pucharu Europy. Tu trafili na wielki Manchester United, który już w pierwszym starciu na Old Trafford udowodnił swoją siłę. Czerwone Diabły wygrały 2:0, a blondwłosy pomocnik został przez dziennikarzy uznany za jednego z głównych winowajców porażki.

Nauki pobrane w tych starciach bardzo przydały się zabrzanom w kolejnych latach. Sezon 1968/69 był powtórką poprzedniego: Górnik znów zajął trzecie miejsce w lidze i zdobył Puchar Polski, co dało mu prawo do występu w Pucharze Zdobywców Pucharów. Tym pamiętnym, w którym zabrzanie dotarli aż do finału. Zanim to jednak się stało, pokonali Olympiakos Pireus, Lewskiego Sofia i Rangersów z Glasgow, którym Olek – na ogół nie grzeszący skutecznością pod bramką rywali – strzelił gola. A potem były trzy niesamowite starcia z Romą. Trzy, bo dwa pierwsze nie przyniosły rozstrzygnięcia, a wtedy jeszcze nie strzelano rzutów karnych, tylko rozgrywano dodatkowe spotkanie na neutralnym terenie. Blondwłosy pomocnik błysnął formą już w meczu w Rzymie (1:1).

W rewanżu na Stadionie Śląskim w Chorzowie padł po dogrywce wynik 2:2. Na szczęście gole strzelone na wyjeździe nie liczyły się podwójnie. Olek po niesamowitej szarży mógł przesądzić o zwycięstwie gospodarzy, ale został sfaulowany tuż przed polem karnym.

Dodatkowy mecz odbył się w Strasburgu i zakończył… rzutem monetą. Po 90 minutach i dogrywce było 1:1. Olek postraszył włoskiego bramkarza już na początku spotkania, a potem w swoim stylu walczył za trzech, by wywalczyć awans.

O tym, że zabrzanie zagrają w finale przesądził jednak dopiero ślepy los. „Sprawiedliwości stało się zadość” – krzyczał potem do mikrofonu Jan Ciszewski. A Olek…? Pewnie myślał, że to wszystko mu się śni. W końcu raptem kilka lat wcześniej był mało znanym piłkarzem Czarnych Chropaczów. Teraz jego nazwisko znał każdy Polak, a za chwilę miało się spełnić jego największe marzenie. Drużynę Górnika czekało starcie o Puchar Zdobywców Pucharów z samym Manchesterem City. Na miejsce tej batalii wybrano Wiedeń.

BOŻYSZCZE WSZYSTKICH POLEK

I tu dochodzimy do piosenki, której był jednym z bohaterów. Miała zagrzać chłopaków do boju i wprawić kibiców w dobry nastrój przed meczem na Praterze. Napisali ją wspólnie Andrzej Zieliński ze Skaldów (muzyka) i Wojciech Młynarski (słowa), a leciała mniej więcej tak: „Jesteśmy z wami, chłopcy, Górnicy z Zabrza, chcemy was śpiewem, chłopcy, do boju zagrzać (...) żeby Kostka najtrudniejszym strzałom sprostał (...) żeby Olek był bożyszczem wszystkich Polek”.

Niestety, zamiast dodać obu piłkarzom otuchy, ten przebój chyba trochę ich zdeprymował, bo to właśnie po błędach Kostki i Olka padł pierwszy gol dla The Citizens. Francis Lee ograł blondwłosego pomocnika na skrzydle i z ostrego kąta strzelił na bramkę zabrzan. Golkiper Górnika wypuścił śliską piłkę z rąk, co natychmiast wykorzystał Neil Young, posyłając ją do siatki. Ślązacy ostatecznie przegrali mecz 1:2 i obeszli się smakiem. Było blisko, ale puchar pojechał do Anglii.

Tydzień później Olek rozegrał swój jedyny mecz w koszulce z orłem na piersi. Biało-czerwoni zmierzyli się w Poznaniu towarzysko z Irlandią i wygrali 2:1, a pomocnik Górnika pojawił się na murawie po przerwie, zmieniając Lesława Ćmikiewicza. Trener Ryszard Koncewicz pozytywnie ocenił jego występ i liczył, że z czasem wkomponuje się w zespół. Miał pomóc drużynie w eliminacjach Euro 1972 i igrzysk w Monachium.

Niestety, pół roku później Koncewicz został odwołany z funkcji selekcjonera. Jego miejsce zajął Kazimierz Górski, który wolał dać szansę młodszym. Olek, któremu stuknęła już trzydziestka, nie mieścił się w tej koncepcji. Zwłaszcza że mógł już wyjechać za granicę, a taka eskapada w czasach PRL-u oznaczała zwykle sportową emeryturę. Zanim to jednak się stało, pomógł jeszcze zabrzanom w awansie do ćwierćfinału Pucharu Zdobywców Pucharów. W nim doszło do wielkiego – nieudanego niestety – rewanżu za mecz na wiedeńskim Praterze. Po zwycięstwie na Śląskim 2:0 Górnicy przegrali w Anglii 0:2. O awansie Manchesteru City zdecydował trzeci mecz, wygrany 3:1 w Kopenhadze.

Ostatni raz w barwach ekipy z Roosevelta zagrał 4 września 1971 roku. Zabrzanie pokonali wówczas na własnym boisku Łódzki KS 1:0. Krótko potem spakował się i poleciał do Szkocji, gdzie zatrudnił go broniący się przed spadkiem do drugiej ligi Hamilton Academical. Razem z nim kontrakty podpisali dwaj piłkarze Zagłębia Sosnowiec, Roman Strzałkowski i Witold Szyguła. Niestety, nie zrobili kariery na Wyspach. Klub popadł w tarapaty finansowe i trzech byłych reprezentantów kraju już rok później musiało wrócić do Polski.

Olek kopał piłkę jeszcze jako piłkarz Concordii Knurów i LZS-u Gierałtowice, ale w końcu zawiesił buty na kołku i zatrudnił się w kopalni „Knurów”. W wolnych chwilach realizował się jako trener, szkoląc piłkarzy w rodzinnych Pilchowicach. Tam też zmarł 10 marca 2007 roku, przegrywając walkę z nowotworem. Miał wówczas 67 lat.