A – jak aklimatyzacja. W wypadku XIII mundialu to słowo miało kluczowe znaczenie. Plan stopniowej adaptacji zawodników do ekstremalnych warunków klimatycznych, jakie w czerwcu 1986 roku miały panować w Meksyku, powstał zanim jeszcze biało-czerwoni wywalczyli awans. Selekcji dokonano po gruntowanych badaniach wydolnościowych. Najlepiej wypadli w nich Roman Wójcicki i Ryszard Tarasiewicz.

B – jak Belgowie. Nasi rywale w eliminacjach. Polacy w rywalizacji z nimi nie zdobyli gola i sięgnęli tylko po punkt, a mimo to wygrali grupę i skazali Czerwone Diabły na grę w barażu z Holandią, której trenerem był wówczas Leo Beenhakker. Belgia zakwalifikowała się do mistrzostw i zrobiła w nich prawdziwą furorę, kończąc turniej na czwartym miejscu.

► ZOBACZ STRONĘ ROZGRYWEK

C – jak czarny koń. O ile odkryciem mundialu była reprezentacja Belgii, to w eliminacjach w „polskiej” grupie wszystkich zaskoczyli Albańczycy. Niedoceniany zespół z Bałkanów najpierw odebrał nam punkt w Mielcu, a potem sensacyjnie pokonał w Tiranie ekipę z Beneluksu. Trzecie miejsce w grupie Albania wywalczyła remisując w ostatnim meczu z Grecją.

D – jak Dziekanowski Dariusz. Na mistrzostwa pojechał w glorii najdroższego w historii piłkarza polskiej ligi. W 1983 roku przeszedł z Gwardii Warszawa do Widzewa Łódź za rekordowe 21 milionów złotych. W Meksyku zagrał już jako zawodnik stołecznej Legii i choć był kreowany na lidera drużyny, nie spełnił oczekiwań. Błysnął tylko w spotkaniu z Portugalią.

E – jak ekonomiczne problemy. Meksykański mundial pierwotnie miał odbyć się w… Kolumbii. Kraj z Ameryki Południowej został wytypowany na gospodarza już w czerwcu 1974 roku. Trudna sytuacja gospodarcza zmusiła jednak władze Kolumbii do rezygnacji z przeprowadzenia turnieju. Z trojga rezerwowych kandydatów – Kanady, USA i Meksyku –  wybór padł na ten ostatni, choć gościł on najlepszych piłkarzy świata już wcześniej, w 1970 roku.

F – jak fala. Oczywiście meksykańska. Ten niezwykły rodzaj dopingu zobaczyli kibice z całego świata pierwszy raz właśnie w 1986 roku. Co ciekawe, pomysł na falujące trybuny wcale nie narodził się w Meksyku. Już w latach 70. w ten sposób bawili się fani na meczach NHL w Kanadzie i podczas uniwersyteckich rozgrywek baseballowych w Kalifornii.

G – jak Górnik Zabrze. W tamtym czasie śląski klub był absolutnym hegemonem na krajowym podwórku. W latach 1985-88 zabrzanie zdobyli mistrzostwo Polski cztery razy z rzędu. Nic więc dziwnego, że w kadrze na mundial znalazło się aż sześciu piłkarzy Górnika. Na miejsce w podstawowym składzie mogło liczyć jednak tylko dwóch z nich: Waldemar Matysik i Jan Urban.

H – jak Heysel. Na tym stadionie w Brukseli 29 maja 1985 roku doszło do tragedii, gdy przed finałem Pucharu Europy w wyniku starć między włoskimi i angielskimi kibicami zginęło 39 osób. Mimo to spotkanie się odbyło, a Juventus ze Zbigniewem Bońkiem w składzie pokonał Liverpool 1:0. Zaraz po meczu pomocnik Starej Damy wsiadł do samolotu i poleciał do Tirany, bo na 30 maja zaplanowany był mecz w eliminacjach MŚ z Albanią. Boniek strzelił w nim gola – swojego ostatniego w reprezentacji – a biało-czerwoni zwyciężyli 1:0.

I – jak „i jeszcze jeden, i jeszcze raz”. Mundial w Meksyku był trzecim z kolei, który biało-czerwoni zaczęli od bezbramkowego remisu. W 1978 roku podzielili się punktami z RFN-em, cztery lata później z Włochami, a teraz z Marokiem. To może lepiej, że na mistrzostwach w 1990 roku nie zagrali, bo prawem serii pewnie znów trzeba byłoby im zaśpiewać tę popularną biesiadną piosenkę, a na toast nikt by nie miał ochoty.

J – jak Jalisco. Stadion piłkarski w Guadalajarze, trzeci co do wielkości w kraju Azteków. Gościł uczestników mistrzostw świata już w 1970 roku, a szesnaście lat później odbyło się na nim sześć spotkań, w tym bolesny dla nas mecz Polski z Brazylią. Canarinhos zresztą wszystkie swoje potyczki rozegrali na tym obiekcie, kończąc udział w turnieju na ćwierćfinale, gdy po karnych ulegli Francuzom.

K – jak klątwa. W telewizyjnym wywiadzie po porażce z Brazylią trener Antoni Piechniczek ogłosił dymisję i życzył swojemu następcy, by jak on też zdobył medal i co najmniej dwa razy wprowadził drużynę do finałów mistrzostw świata. Zbigniew Boniek dodał, że jeśli w kolejnych edycjach nasz zespół osiągnie podobne wyniki, to będzie sukces. No i stało się. Na kolejny udział Polaków w mundialu czekaliśmy aż szesnaście lat.

L – jak Lineker Gary. Od niego zaczyna się lista angielskich katów polskiej piłki. Po nim byli jeszcze Alan Shearer i Paul Scholes. Lineker w ostatnim meczu fazy grupowej trzy razy pokonał Józefa Młynarczyka, a potem sięgnął po tytuł króla strzelców turnieju. Co ciekawe, to trzeci z rzędu najlepszy snajper mundialu, który przynajmniej jedną trzecią dorobku uzyskał w meczach przeciwko biało-czerwonym. Wcześniej dokonali tego Argentyńczyk Mario Kempes i Włoch Paolo Rossi.

Ł – jak łut szczęścia. Meksykański mundial był drugim, na którym zagrały aż 24 drużyny. Ponieważ przydzielono je do sześciu grup, a w fazie pucharowej miało zagrać szesnaście ekip, to awans z grup zdobywały też cztery zespoły z trzecich miejsc z najlepszym bilansem. W tym gronie znalazła się Polska, która w grupie F została sklasyfikowana za Marokiem i Anglią.

M – jak Monterrey. Miasto gór u stóp masywu Sierra Madre, gdzie reprezentacja Polski rozegrała trzy pierwsze spotkania w turnieju. Jest położone w strefie ciepłego klimatu stepowego, więc każdy występ biało-czerwoni okupili olbrzymim wysiłkiem. Niełatwo też było pomiędzy spotkaniami. Drużynę zakwaterowano w ośrodku bez stołówki. W drodze na każdy posiłek piłkarze musieli pokonać w upale 350 metrów i ponad sto schodów.

N – jak nokaut. Mecz 1/8 finału z Brazylią zakończony wynikiem 0:4 to najwyższa porażka w historii występów Polski na mistrzostwach świata. Niechlubny rekord wyrównała szesnaście lat później drużyna pod wodzą Jerzego Engela, przegrywając z Portugalią. Na obu mundialach biało-czerwoni stracili też w sumie najwięcej goli – siedem. Mimo zebranych batów, spotkanie z canarinhos przeszło do historii jako nasz najlepszy występ na turnieju w 1986 roku.

► ZOBACZ STRONĘ MECZU

O – jak organizator. O problemach Kolumbii pisaliśmy wcześniej. Meksyk też był bliski rezygnacji z przeprowadzenia mistrzostw, bo we wrześniu 1985 roku krajem wstrząsnęło trzęsienie ziemi, w wyniku którego zginęło ponad 10 tysięcy ludzi, a ćwierć miliona straciło dach nad głową. Dzięki międzynarodowej pomocy, która popłynęła również z Polski, udało się odbudować zrujnowane miasta.

P – jak Pique. Nie, wcale nie chodzi tu o dobrze znanego młodszym kibicom obrońcę z Hiszpanii, ale o papryczkę z gatunku jalapeño, maskotkę mundialu w Meksyku. Pique po hiszpańsku znaczy „pikantny” i trzeba przyznać, że strączek mocno co poniektórych palił w gardle. Jego charakterystyczne cechy – sumiasty wąs i olbrzymie sombrero – nie spodobały się wielu Meksykanom, którzy stawiali zarzuty o szerzenie etnicznych stereotypów.

R – jak rewelacja turnieju. Na to miano zasłużyli Marokańczycy, którzy jako pierwszy zespół z Afryki wyszli z grupy na mistrzostwach świata. Drużyna prowadzona przez brazylijskiego trenera José Farię najpierw bezbramkowo zremisowała z Polską i Anglią, a potem pokonała 3:1 Portugalię. W 1/8 finału nie dała rady RFN, tracąc jedynego gola w ostatnich minutach meczu.

S – jak Smolarek Włodzimierz. Jego gol w spotkaniu z Portugalią był jedynym, jakiego biało-czerwonym udało się strzelić w czterech turniejowych konfrontacjach. Na długie szesnaście lat pozostał też ostatnim dla Polski w finałach mundialu. W 2006 roku na mistrzostwach świata zadebiutował jego syn Euzebiusz. To pierwszy taki przypadek w historii naszego futbolu.

T – jak trener. Antoni Piechniczek pozostaje jedynym polskim szkoleniowcem, który zdołał dwa razy wprowadzić reprezentację do finałów mistrzostw globu. Po porażce z Brazylią złożył dymisję, ale dziesięć lat później jeszcze raz dał się namówić do pracy z kadrą. Jego druga kadencja trwała nieco ponad rok, gdy bez powodzenia starał się o awans do MŚ we Francji.

U – jak upał. Zmaganiom w Meksyku towarzyszyły ogromna wilgotność powietrza i wysokie temperatury. W Monterrey sięgały one prawie 40 stopni. Między południem a godziną czternastą piłkarze mieli zakaz wychodzenia z hotelu. Podczas meczów tracili nawet pięć kilo masy ciała, a ubytek płynów był tak duży, że – jak wspomina obrońca naszej reprezentacji Krzysztof Pawlak – podczas kontroli antydopingowej nawet po wypiciu kilku piw nie byli w stanie oddać kilku kropelek moczu.

W – jak wizja. A właściwie jej brak. I wcale nie chodzi tu o dalekosiężne plany sztabu szkoleniowego. Podczas transmisji wyjazdowego meczu eliminacyjnego z Grecją polscy kibice nie zobaczyli ostatniego gola, bo zerwało sygnał telewizyjny. Tymczasem trafienie Dariusza Dziekanowskiego na 4:1 przesądziło o awansie na mundial, bo Polska wyprzedziła Belgię lepszym bilansem bramkowym.

Z – jak zmęczenie. Być może ono właśnie przesądziło o słabym występie biało-czerwonych w Meksyku. Katorżniczy obóz przygotowawczy w niemieckim Scheidegg, nieodpowiednio wybrana baza reprezentacji w Meksyku i nakładające się na to wszystko podziały w drużynie – to nie mogło dać pozytywnych rezultatów.

Ż – jak Żmuda Władysław. W całym turnieju grał tylko przez sześć minut, ale przeszedł do historii. Gdy wszedł na boisko w końcówce spotkania z Brazylią, wyrównał osiągnięcie Niemca Uwe Seelera, który na mundialach wystąpił w 21 meczach. Po tym spotkaniu ogłosił zakończenie reprezentacyjnej kariery.