„Tak są do siebie podobni, że własna matka nie może ich odróżnić, więc jednemu przywiązaliśmy do nogi czerwoną wstążeczkę, a drugiemu białą. Wtedy ten, co dostał białą, rozgniewał się i chciał zerwać bratu czerwoną, bo mu się, widać, bardziej podobała, a tamten nie chciał oddać. Powstał z tego powodu taki krzyk i rwetes, że nie było innej rady, tylko zdjęliśmy im tasiemki, aby nie było awantury” – tak zaczyna się powieść Kornela Makuszyńskiego „O dwóch takich, co ukradli księżyc”. Spisana blisko sto lat temu historia Jacka i Placka, dwóch łobuzów, którzy lubią się najeść do syta, ale nie chce im się pracować, a wszystko, czego dotkną, zamienia się w kamień, utrwaliła w polskim społeczeństwie pogląd o demonicznym wpływie bliźniąt na otaczającą ich rzeczywistość. Zwłaszcza że potem powstał jeszcze film, w którym wiadomo kto zagrał.

My jednak dowiedziemy w tym tekście, że bliźniaki to fajne chłopaki. Bo nie każdy Jacek i Placek awanturuje się o czerwoną wstążeczkę i nie każdy chce nam od razu coś ukraść.

RAZ KOMŻA, RAZ KOSZULKA

Brożkowie pobiegli na pierwszy trening prosto z… kościoła. Do gry w piłkę namówił ich ksiądz Andrzej Zapała, który w kieleckiej dzielnicy Białogon założył Parafialny Klub Sportowy Polonia. Bracia służyli do mszy jako ministranci, a potem wkładali piłkarskie buty i ścigali się, kto z nich strzeli więcej bramek. Gdy na meczach juniorów zaczęli się pojawiać lokalni dziennikarze, często dochodziło do zabawnych pomyłek.

– Gratulacje! Jak to jest strzelić cztery gole w jednym meczu? – padało pytanie.

– Ale ja jestem Piotrek. Paweł już poszedł do szatni.

W tamtym czasie byli do siebie tak podobni, że rozpoznać ich można było tylko podczas gry. Paweł dużo lepiej radził sobie prawą nogą. Piotr na odwrót. I tak już zostało.

PUPĄ PO ASFALCIE

Żewłakowowie to chłopaki z warszawskiego Grochowa. Przyszli na świat w wojskowym szpitalu przy Szaserów, a zanim poszli na pierwszy trening, najpierw kopali piłkę z kolegami na osiedlu przy Ostrobramskiej. Lekko nie było, bo boiska były raczej przystosowane do piłki ręcznej i koszykówki. Ale wszyscy chcieli grać w nogę. Tylko jak na asfaltowej nawierzchni zrobić wślizg?

Ten problem postanowił rozwiązać Jerzy Smoliński, nauczyciel z podstawówki przy Tarnowieckiej. Za jego namową zapisali się do sekcji piłkarskiej Drukarza Warszawa, mającego siedzibę w parku Skaryszewskim. Na treningi musieli niezły kawałek dojeżdżać. „Kierowcy autobusów z pętli na Ostrobramskiej znali nas tak dobrze, że mogliśmy jeździć w ich kabinach i otwierać ludziom drzwi” – wspominał Michał w rozmowie z Bartłomiejem Kubiakiem dla „Gazety Wyborczej”.

TRUDNE CHARAKTERY

Po skończeniu podstawówki Paweł i Piotr wyjechali z Kielc do Zabrza, gdzie zaczęli naukę w Szkole Mistrzostwa Sportowego. Stamtąd w 1998 roku przenieśli się do Krakowa. Grę w barwach Wisły zaproponował im jej ówczesny trener Adam Nawałka. Szkoleniowiec wziął bliźniaków pod swoje skrzydła i traktował niemal jak synów, ale to oznaczało, że był wobec nich równie wyrozumiały, jak surowy. A charaktery obaj mieli niełatwe. Nieraz trzeba było ich pilnować, by nie poszli w miasto.

Zdarzało się też, że potrafili pokłócić się podczas meczu. „Paweł nie wyobrażał sobie, by Piotrek do niego nie podał. Jak było inaczej, to zaczynał wymachiwać rękami. To było irytujące” – wspominał Andrzej Iwan, wtedy jeden z asystentów Nawałki, w rozmowie z Piotrem Jaworem dla Sport.pl.

W ekstraklasie pierwszy zadebiutował Paweł (w kwietniu 2001 roku), Piotr dostał szansę pięć miesięcy później. W reprezentacji pierwszy też zameldował się Paweł, i to w dość szczególnych okolicznościach. Na mecz z Meksykiem został powołany w ostatniej chwili w miejsce Tomasza Frankowskiego. I od razu strzelił gola!

JAK STRZELAĆ, TO RAZEM

Michał i Marcin też potrafili sobie zajść za skórę. Jeszcze gdy grali na podwórku, kłócili się o to, kto ma być Bońkiem, a kto Smolarkiem. W klubie czasem dochodziło między nimi do spięć. „Kiedy graliśmy na treningach przeciwko sobie, to chłopaki z drużyny często najpierw nas podburzali, a później mieli niezły ubaw. Nawet trener kilkakrotnie nie przerywał walki czy pościgu mojego za Marcinem czy Marcina za mną” – wspominali po latach.

Z Drukarza przenieśli się do Marymontu, a potem trafili na Konwiktorską. Z początku mieli pod górkę, bo trener Grzegorz Bakalarczyk stawiał na swoich wypróbowanych zawodników i przesunął bliźniaków do drużyny rezerw. Chcieli wtedy nawet zrezygnować z gry w piłkę. Do pierwszego składu przywrócił ich dopiero Stefan Majewski.

Ligowy debiut najpierw zaliczył Michał. Marcin musiał na niego poczekać jeszcze kilka miesięcy. Tak samo było z grą w narodowej kadrze. Michał zagrał w niej już w czerwcu 1999 roku w Bangkoku, gdzie biało-czerwoni zmierzyli się z Nową Zelandią (0:0). Marcin dostał szansę w lutym 2000 roku w towarzyskim spotkaniu z Francją (0:1). Jako pierwszy gola w reprezentacji też strzelił Michał, choć był szybszy od brata zaledwie o… godzinę i sześć minut. Stało się to w wygranym 4:0 meczu eliminacji mundialu 2002 z Armenią.

BRAT PRZED TELEWIZOREM

Z Brożkami było jak w piosence o przyjaciołach z boiska: „często się rozjeżdżali, lecz zawsze znów się schodzili”. Ich drogi pierwszy raz się rozeszły w 2004 roku, gdy jeden trafił do Górnika Zabrze, a drugi do GKS-u Katowice. Długo bez siebie nie wytrzymali i półtora roku później znów spotkali się w Wiśle. Gdy Paweł pojechał na mundial do Niemiec, Piotr oglądał jego występy w telewizji. Między innymi piękną akcję w meczu z Ekwadorem, gdy brat był o włos od zdobycia bramki.

W reprezentacji pierwszy – i jedyny – raz mieli okazję zagrać razem dopiero za kadencji Leo Beenhakkera. W 2008 roku w towarzyskim meczu z Finlandią (1:0) Paweł znalazł się w podstawowym składzie, Piotr pojawił się na boisku po przerwie. Obaj byli wówczas piłkarzami Białej Gwiazdy. Potem los rzucał ich w różne części świata. Przez dwa lata razem grali w tureckim Trabzonsporze, później Paweł walczył w barwach Celtiku Glasgow i Recreativo Huelva, a Piotr przywdziewał koszulkę gdańskiej Lechii i gliwickiego Piasta.

WEJŚCIE SMOKA

Obaj Żewłakowowie znaleźli się w kadrze na mistrzostwa świata w Korei Południowej i Japonii, ale każdy z nich ma z tej imprezy inne wspomnienia. Michał, podobnie jak jego koledzy z defensywy, grał fatalnie. Gdy był na murawie, biało-czerwoni stracili cztery gole. Marcin miał swoją chwilę chwały w spotkaniu o honor z USA. Wpisał się na listę strzelców zaledwie minutę i cztery sekundy po wejściu na boisko.

To była najszybsza bramka na mistrzostwach świata zdobyta przez rezerwowego. I ostatnia w jego karierze z orzełkiem na piersi. Marcin zakończył bowiem reprezentacyjną karierę już 2004 roku meczem z Grecją (1:0). Michał kontynuował ją przez kolejne lata, zaliczając po drodze udział na mundialu 2006 i Euro 2008.

ZA KMIECIKIEM I LUBAŃSKIM

W Krakowie bracia Brożkowie ostatni raz spotkali się w sezonie 2013/14. To był zresztą też czas, gdy ostatecznie zakończyła się historia tego duetu w reprezentacji. Piotr zagrał w niej po raz ostatni w 2010 roku w spotkaniu z Singapurem (6:1), a Paweł w styczniu 2014 roku z Mołdawią (1:0). Co ciekawe, obaj pożegnalne występy okrasili golem.

Piotr zawiesił piłkarskie buty na kołku w 2015 roku i założył firmę zajmującą się obróbką drewna. Paweł biegał za piłką do 18 lipca 2020 roku. Wtedy po raz ostatni zagrał w ligowym meczu Wisły Kraków. Na liście najlepszych snajperów w historii ekstraklasy jest ósmy, za Kazimierzem Kmiecikiem i Włodzimierzem Lubańskim.

MENADŻER I KOMENTATOR

Michał Żewłakow pożegnał się z kadrą narodową w 2011 roku w Pireusie, na stadionie Olympiakosu – klubu, którego barw bronił przez prawie pięć lat. Mecz z Grecją (0:0) był 102. w jego reprezentacyjnej karierze. „Trudno oswoić się z myślą, że to już koniec” – przyznał po ostatnim gwizdku. Prezes PZPN Grzegorz Lato wręczył mu kwiaty i pamiątkową paterę.

W piłkę grał jeszcze dwa lata Legii, wieńcząc piękną karierę zdobyciem tytułu mistrza Polski. Potem w warszawskim klubie zajął się skautingiem pełniąc funkcję dyrektora sportowego. Później w podobnej roli pracował w Zagłebiu Lubin i Motorze Lublin. Marcin skończył z kopaniem piłki mniej więcej w tym samym czasie jako zawodnik kieleckiej Korony. Na pewno obaj bracia sprawdzili się w roli telewizyjnych ekspertów. Często można ich teraz zobaczyć i usłyszeć właśnie w tej roli. 

SZYBSI O PIĘĆ MINUT

Żewłakowowie przyszli na świat 22 kwietnia 1976 roku. Michał był podobno o pięć minut szybszy od Marcina i potem w ich sportowym życiu tak już zostało. Brożkowie urodzili się 21 kwietnia siedem lat później. Najpierw do świata uśmiechnął się Piotr, a dopiero po nim Paweł, który później tak starał się nadgonić stracony czas (też rzekomo całe pięć minut!), że jako piłkarz osiągnął o wiele więcej od brata.

Najlepszy dowód, że nie zawsze kto pierwszy, ten lepszy. Warto o tym pamiętać – nie tylko jak ma się bliźniaka.