MISTRZOSTWA ŚWIATA

Pierwszy raz na mundialu oficjalna maskotka pojawiła się dokładnie w 1966 roku, kiedy to podczas turnieju w Anglii drużyny do boju zagrzewał sympatyczny, charakterystyczny dla gospodarzy lew, ubrany w barwy Wielkiej Brytanii. Naszych piłkarzy oczywiście na Wyspach nie było, a pierwszy raz ze wsparcia „pluszowych” kibiców mogli skorzystać podczas pamiętnych mistrzostw w 1974 roku. W RFN prowadzeni przez Kazimierza Górskiego Polacy po raz pierwszy w historii stanęli na najniższym stopniu podium, co z pewnością wpłynęło również na sympatyczne skojarzenia kibiców znad Wisły z Tipem i Tapem, bo tak właśnie nazywały się postaci dwóch młodych piłkarzy, zaprojektowanych przez Horsta Schaefera.

Medalu biało-czerwoni nie przywieźli cztery lata później z dalekiej Argentyny, ale być może niektórzy z naszych reprezentantów mieli w swoich walizkach, wśród prezentów dla najmłodszych krewnych, Gauchito – czyli maskotkę mistrzostw 1978. W Ameryce Południowej ponownie postawiono na postać chłopca, jednak tym razem był on rzecz jasna ubrany w barwy Albicelestes. Na głowie miał kapelusz, na szyi apaszkę, a w ręku – jak przystało na „gaucho”, czyli pasterza bydła – trzymał bicz.

Słodki smak pomarańczy zapadł z kolei w pamięci polskich kibiców, którzy w 1982 roku wybrali się do Hiszpanii. Na mundialu biało-czerwoni pod wodzą Antoniego Piechniczka nawiązali do sukcesu sprzed 8 lat i znów wrócili do kraju z medalem za zajęcie 3. miejsca. Uśmiechnięty pluszowy cytrus – czyli  Naranjito, był więc świadkiem kolejnego, historycznego występu reprezentacji Polski. Co ciekawe on sam, stał się później bohaterem serialu emitowanego w hiszpańskiej telewizji.

Dużo bardziej ostry smak dla naszych piłkarzy miał turniej w Meksyku w 1986 roku. Polacy co prawda wyszli z grupy, ale odpadli już 1/8 finału po klęsce z Brazylią 0:4. Dlatego Pique, czyli ubrana w sombrero papryczka ostatecznie dobrze nawiązywała zarówno do barw i symboli narodowych gospodarzy, ale też nastrojów biało-czerwonych po zakończeniu zmagań.

Długich 16 lat musieli czekać polscy kibice na kolejny udział reprezentacji Polski w mistrzostwach świata. A, że blisko dwie dekady to przepaść nie tylko w sporcie, ale też w grafice i technologii, maskotkami turnieju w Korei Południowej i Japonii były futurystyczne postaci rodem z gier komputerowych: żółty Ato – symbolizował trenera, purpurowy Nik i niebieski Kaz –  zawodników.

Na „maskotkową klasykę” postawili z kolei Niemcy, którzy najlepsze drużyny globu gościli cztery lata później. Dlatego tym razem bohaterem najmłodszych kibiców został lew – Goleo. Mimo, że odbiór postaci był pozytywny, a fani na całym świecie polubili tę odsłonę „króla zwierząt”, wysokie nakłady poniesione na zakup licencji ostatecznie doprowadziły do upadłości producenta – znanej bawarskiej firmy Nici.

Kolejny mundial, na którym zameldowali się polscy piłkarze został zorganizowany w 2018 roku w Rosji. Tam wybór oficjalnej maskotki oddano w ręce kibiców. Tym sposobem został nią wilk, który wynikiem 53 procent głosów pokonał tygrysa syberyjskiego i kota. Jego imię – Zabiwaka, pochodziło z połączenia rosyjskich słów „zabit” – strzelić gola i „zabijaka” – zadziorny.

Zbliżające się mistrzostwa świata w Katarze będą wyjątkowe nie tylko poprzez ich jesienno-zimowy termin, czy organizację po raz pierwszy w historii przez kraj arabski, ale również za sprawą maskotki, którą – co nie zdarzyło się nigdy wcześniej – zostało… nakrycie głowy! La'eeb ma utożsamiać zawodnika o wysokich umiejętnościach, ale wizerunkowo nawiązuje właśnie do tradycyjnego arabskiego stroju. Choć młodszym fanom z pewnością bardziej będzie przypominał sympatycznego duszka.

MISTRZOSTWA EUROPY

Historia występów reprezentacji Polski na Euro jest znacznie mniej okazała, a co za tym idzie również lista związanych z nimi maskotek, na razie ogranicza się do czterech imprez. Chociaż dwukrotnie mieliśmy do czynienia z maskotkowymi duetami. Tak było chociażby podczas debiutu biało-czerwonych podczas turnieju w Austrii i Szwajcarii w 2008 roku. Organizatorzy postawili wówczas zaakcentować alpejską specyfikę państw gospodarzy i stworzyli Trixa i Flixa – braci bliźniaków w czerwono-białych barwach obu państw i włosami kształtem nawiązującymi do górskich szczytów.

Rodzeństwo stało się symbolem również kolejnej – z naszej perspektywy najważniejszej dotąd imprezy, organizowanej wspólnie przez Polskę i Ukrainę. Slavek i Slavko mieli wspólnie rozsławiać oba narody, ale niestety nie ponieśli gospodarzy do sportowego sukcesu. Biało-czerwoni, podobnie jak nasi wschodni sąsiedzi, zakończyli zmagania już po fazie grupowej.

Tym razem nie klasyczny, narodowy kogut, który piłkarzom we Francji towarzyszył już podczas Euro’84 i mundialu w 1998 roku, a… chłopiec w pelerynie, obdarzony magicznymi zdolnościami. Super Victor potrafił oczywiście również świetnie grać w piłkę, do czego nad Sekwaną dostosowali się również nasi piłkarze, po raz pierwszy w historii meldując się w najlepszej ósemce.

Na swój debiut najdłużej musiał czekać Skillzy – chłopiec obdarzony wyjątkową techniką w ubraniu nawiązującym do freestyle footballu, czyli oficjalna maskotka Euro 2020. Wyjątkowy turniej – organizowany pierwszy raz w całej Europie z powodu pandemii koronawirusa został przełożony i odbył się… rok później. Polacy z rywalizacją pożegnali się już w fazie grupowej.

IGRZYSKA OLIMPIJSKIE

Od czasów, kiedy na igrzyskach olimpijskich pojawiły się maskotki (zimowych zmagań we francuskim Grenoble w 1968 roku) piłkarska reprezentacja Polski miała okazję wystąpić w trzech turniejach, których stawką były olimpijskie medale. I tak się złożyło, że we wszystkich kończyli zmagania na podium! Tak było w Monachium w 1972 roku, kiedy biało-czerwoni pod wodzą Kazimierza Górskiego okazali się najlepsi w stawce. Wówczas sportowcom wszystkich dyscyplin towarzyszył kolorowy jamnik o imieniu Waldi, którego barwy miały nawiązywać do krajobrazu Bawarii: niebieskie jak niebo i jeziora, zielone i żółte jak łąki i pola. Cztery lata później w Montrealu, gdzie znów pod wodzą Trenera Tysiąclecia Polacy dopiero w wielkim finale ulegli drużynie NRD 1:3, kanadyjscy organizatorzy igrzysk postawili na jedno ze zwierząt charakterystycznych dla tego kraju – bobra (symbolizującego ciężką pracę i wytrwałość) o imieniu Amik, przepasanego czerwoną wstęgą. Ale najbardziej oryginalną maskotką, z którą zetknęli się polscy piłkarze na igrzyskach była ta przygotowana w 1992 roku w Barcelonie... 

Na pierwszy rzut oka trudno stwierdzić, co to właściwie jest. Organizatorzy zmagań, w których polscy piłkarze prowadzeni przez Janusza Wójcika wywalczyli srebrne medale, mieli jednak jasne intencje i przesłanie związane z tym pluszowym stworzeniem. Otóż jak się okazało, był to... owczarek kataloński. Autor maskotki – hiszpański projektant Javier Mariscal – jej wizerunek przygotował w duchu kubizmu, co nie wszystkim fanom czworonogów z pewnością przypadło do gustu. Postaci nadano imię Cobi, co wprost nawiązywało do nazwy komitetu organizacyjnego igrzysk – Comité Organizador de las Olimpiadas de Barcelona (COOB).