Jerzy Pilch, „Tezy o głupocie, piciu i umieraniu”

Uprzedzam komentarze. Nie jest to fragment mojego pamiętnika choć okularnikiem jestem od szóstego roku życia. To cytat, który uświadomił mi, że okulary i piłka nożna stają się coraz mniejszym oksymoronem. Nauka dobija się do futbolu coraz agresywniej i piłkę na profesjonalnym poziomie bez nauki trudno sobie dziś wyobrazić. Wszyscy chcielibyśmy, żeby piłka to była prosta gra. Dzisiaj jest trochę tak jak mawia Piotr Stokowiec, szkoleniowiec Zagłębia Lubin: „Futbol to jest tak prosta gra, że aż skomplikowana”. Z punktu widzenia trenera trzeba robić wszystko, żeby „wyrwać jak najwięcej ze szponów przypadku”. Jakie dziedziny naukowe pozwolą nam ograniczyć jego rolę?

Fizjologia

Nauka o mechanizmach rządzących przebiegiem czynności życiowych organizmów

Każdy profesjonalny piłkarz zna swój organizm. Wróć. Każdy profesjonalny piłkarz powinien znać swój organizm. Gdyby każdy piłkarz naprawdę znał swój organizm, fizjolodzy w klubach nie byliby potrzebni. W książce „Herr Pep”, hiszpański dziennikarz Marti Perarnau opisuje jaką wściekłość u Guardioli wywołał fakt, że większość jego piłkarzy nie zjadła posiłku do godziny po meczu. Mowa o Bayernie Monachium. Klubie, który uchodzi za najbardziej profesjonalny na świecie. Piłkarze muszą ściśle współpracować z kimś kto precyzyjnie scharakteryzuje ich organizm pod kątem jego możliwości. Piłkarz musi wiedzieć czy jego organizm jest zmęczony i do jakiego wysiłku jest zdolny każdego dnia. Musi wiedzieć z jaką intensywnością trenować, żeby w dniu meczowym być przygotowanym optymalnie. Dziś trenerzy od przygotowania fizycznego nie są kwiatkiem do kożucha. Dość przypomnieć jak wiele pisze się ostatnio o Oscarze Ortedze - człowieku, który odpowiada za fizyczną formę piłkarzy Atletico Madryt. Żaden trener nie zignoruje gościa, który jest w stanie z jego piłkarzy zrobić atletów

Biomechanika

Bada właściwości mechaniczne tkanek, narządów, układów oraz ruch mechaniczny żywych organizmów - jego przyczyny i skutki

Oko ludzkie jest zawodne. Obraz oglądanego przed chwilą przedmiotu trwa jeszcze przez ułamek sekundy, mimo że sam przedmiot zniknął już sprzed oka. Dlatego potrzeba specjalistów, którzy są w stanie przeanalizować możliwości koordynacyjne poszczególnych zawodników. Koordynacja to jedna z dominujących cech motorycznych u najlepszych piłkarzy na świecie. To nie jest tak, że piłkarz rodzi się  z talentem do piłki. Precyzyjniej można powiedzieć, że rodzi się z talentem koordynacyjnym. Najbardziej uzdolnieni piłkarze są w stanie przyswoić nowe ćwiczenie przy pierwszym powtórzeniu. To oznacza, że wiele braków można nadrobić w wieku, w którym piłkarze już teoretycznie się nie szkolą. Robert Lewandowski w rozmowie z „Łączy nas piłka” mówi tak:

-Wiele rzeczy u mnie w wieku juniora było zaniedbanych. Wiem ile później musiałem nadrabiać i nadrobiłem. W wieku 20 lat uczyłem się rzeczy, które powinienem umieć w wieku 16. Wiem, że wciąż jestem się w stanie wielu rzeczy nauczyć. I uczę się. Moim zdaniem mój limit jest jeszcze wysoko.

Mówi to gość, który dziś gra w Bayernie Monachium, jest najlepszym napastnikiem w Bundeslidze i w tym roku skończy 27 lat. 

Psychologia

Nauka badająca mechanizmy i prawa rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka

Ciężko jednoznacznie stwierdzić jak duży, procentowy udział ma dzisiaj w ostatecznym sukcesie piłkarza aspekt psychologiczny.  Werner Mickler, jeden z najwybitniejszych psychologów sportu uważa, że jest to ok. 10-15 procent. Pytany o to nie gloryfikuje swojej dziedziny tylko powtarza, że najważniejsze jest przygotowanie techniczne, taktyczne i fizyczne. Leo Beenhaker twierdził, że „niska mentalność obniża wartość piłkarza” . Dzięki psychologii można polepszyć tego piłkarza o wspomniane 10-15 procent. Psychologia mylnie jest uważana w piłce za tożsamą motywacji. Mickler zwraca uwagę na jedną bardzo istotną kwestię. Stosunek pochwał do krytyki. W szkoleniu dzieci te proporcje powinny wyglądać 8:1. Ale jak się okazuje nie tylko w szkoleniu dzieci. Unai Emery, trener Sevilli swoim piłkarzom w analizach wideo pokazuje wyłącznie dobre zagrania. Psychologia w piłce nożnej  to dzisiaj dziedzina, która ma maksymalnie pomóc zawodnikom w podejmowaniu na boisku trafnych decyzji. Mickler - który na codzień wykłada na jednej z najbardziej prestiżowych w niemieckiej Kolonii - zwraca na jeszcze jeden ważny aspekt, w kontekście psychologii. Komunikacja….z mediami.

-Trener musi mieć świadomość, że dzisiaj media są narzędziem, które trzeba wykorzystać - tłumaczy nam Dariusz Pasieka - Jeśli ty dasz mediom coś od siebie, to one Ci się odwdzięczą.

Statystyka

Nauka, której przedmiotem zainteresowania są metody pozyskiwania i prezentacji, a przede wszystkim `analizy danych opisujących zjawiska, w tym masowe.

W  książce „Futbol i statystyki” czytamy:

„Gromadzenie i analizowanie danych potwierdza część tego, w co zawsze wierzono. Odsłaniają jednak przed nami prawdy, ukazują fakty, do poznania, których nie wystarczy intuicja, doświadczenie. Podważają przekonanie, że tak było zawsze”

 Trzeba mieć świadomość, że statystyka jest dzisiaj w futbolu bardzo istotna ale z z drugiej strony warto mieć w głowie słowa Alberta Einsteina, który powtarzał, że „nie wszystko co się liczy można obliczyć i nie wszystko co można obliczyć się liczy”. Warto np. pamiętać, że 65% bramek pada po uderzeniach z pierwszej piłki ale niekoniecznie trzeba to uznawać za jedyne słuszne rozwiązanie. Trzeba umieć czytać statystyki. Żeby je przeczytać, należy je przygotować i dziś w większości profesjonalnych klubów o tym pamiętają. Dość powiedzieć, że najlepszych klubach świata do gromadzenia statystyk i ich analizowania jest zatrudnianych od kilku do kilkunastu osób. 

Lingwistyka

Dział nauk humanistycznych badających istotę, budowę i rozwój języka. 

Może to trochę naciągane ale chyba ciężko podważyć tezę, że dobra znajomość języków i umiejętne, świadome z nich korzystanie to dla trenera wartość wyjątkowa. Nie jest dzisiaj tajemnicą, że najlepsi trenerzy nim podejmą pracę w jakiejś lidze starają się poznać język jeszcze przed pierwszą konferencją prasową. Na spotkaniach z dziennikarzami błyszczeli Pep Guardiola, Jose Mourinho czy Andre Villas-Boas. Trener bez znajomości języków obcych to dzisiaj trener niekompletny i mało atrakcyjny dla najlepszych klubów. Dość powiedzieć, że osoba ograniczona językowo nie jest się w stanie skutecznie komunikować z najbliższymi współpracownikami a przede wszystkim piłkarzami. Język dla trenera w nowoczesnej piłce to narzędzie nieodzowne.

Pedagogika

Zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych.

-Nawałka traktuje kadrę jak drużynę juniorów. Piłkarze czują, że to nie jest poważne - mówił w maju zeszłego roku pomocnik Hoffenhaim Eugen Polanski. Kontekst tych słów nie jest bez znaczenia bo mówił to po tym jak podjął decyzję o rezygnacji z gry w Reprezentacji Polski. Generalnie funkcjonowanie drużyn klubowych czy reprezentacyjnych kiedy patrzymy na to z boku może nam się wydać nieco infantylne. Plany dnia, wspólne posiłki, spotkania, jednolity ubiór. Ktoś kto taką grupę zarządza i wychowuje potrzebuje odpowiednich narzędzi pedagogicznych. Trudno też obrażać się na taki stan rzeczy bo na każdej szerokości geograficznej ten mechanizm funkcjonuje podobnie. Różnią się tylko uwarunkowania ekonomiczne. Mam nawet pewną teorię dotyczącą dość powszechnego wśród piłkarzy zamiłowania do szeroko pojętego lansu. To po prostu sposób wyżycia się. Kiedy non stop jesteś w pewnych ryzach, sztampowych ramach, identycznych ubraniach jak Twoi koledzy w momencie kiedy dostajesz trochę wolnego chcesz pokazać swoją odmienność na wiele sposobów. Jednym z nich jest ekstrawagancja w ubiorze czy sposobie życia.

Ekonomia

Nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr

Sporej części futbolowych informacji rządzą dzisiaj sformułowania stricte związane z pieniędzmi. Po wpisanie w wyszukiwarkę Google frazy „piłkarz będzie zarabiał” w ciągu pół sekundy otrzymujemy 497 tysięcy wyników. Wpisanie jej w języku angielskim daje 41 milionów wyników w jeszcze krótszym czasie. Mądry trener nie może być na bakier z ekonomią. Nie będzie to służyło ani jemu ani atmosferze w klubie. Profesjonalna piłka została stworzona dla zarabiania pieniędzy i względy komercyjne są dzisiaj w wielu kwestiach decydujące. Trener, który tego nie zrozumie w nowoczesnej piłce nie specjalnie będzie miał czego szukać. Tworzenie drużyny to dziś także tworzenie siatki płac w oparciu o określony budżet, dobieranie ich pod kątem generowania zysków i strat. Wielkie kluby zdają sobie sprawę z jednej z najbardziej bezlitosnych zasad ekonomii. Bogaci będą coraz bogatsi a biedni coraz biedniejsi.

Na upartego, takich dziedzin można by podpiąć pod piłkę jeszcze kilka. Chodziło raczej o egzemplifikację i pokazania pewnego trendu. „Gamonie w okularach” o których pisał Jerzy Pilch w swoim felietonie dla Tygodnika Powszechnego będą mieć w futbolu coraz więcej roboty.

Łukasz Wiśniowski