Nie popsuć zawodnika

Mateusz Góral, młody napastnik Zagłębia Sosnowiec, wypadł ze składu na skutek zerwania więzadeł krzyżowych. Ten sam uraz przydarzył się Miłoszowi Szczepańskiemu z Rakowa Częstochowa. Kontuzja wykluczyła Radosława Majeckiego z meczu Totolotek Pucharu Polski przeciwko Miedzi Legnica. Z tego samego powodu nie zagrał też jego klubowy kolega Maciej Rosołek. Przed startem rozgrywek więzadła zerwał Igor Łasicki z Pogoni Szczecin. Po raz trzeci takiej kontuzji nabawił się też siedmiokrotny reprezentant Polski Rafał Wolski.

Nie tylko Polacy borykają się z falą kontuzji. Giovanni Reyna był awizowany do gry w pierwszym składzie na prestiżowy mecz Borussii Dortmund z Schalke Gelsenkirchen. Jednak na rozgrzewce doznał urazu i zastąpił go Thorgan Hazard. To nie koniec pechowców. W pierwszych kolejkach Bundesligi nie zagrali również Marcus Thuram (Borussia Moenchengladbach), Jean-Clair Todibo (Schalke), Sebastian Rudy (Hoffenheim) i Per Ciljan Skjelbred (Hertha Berlin).

Do treningów wracają również dzieci, w tym uczestnicy Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. KKS Katowice wygrał ubiegłoroczną edycję, pokonując w finale kategorii U-10 dziewcząt Tęczę Bydgoszcz. Piłkarki ze Śląska wróciły do treningów, ale sytuacja nie jest idealna. – Widać było, że dziewczynki miały braki, a ćwiczenia techniczne, które przed okresem izolacji robiły bez zająknięcia, sprawiały trochę trudności – przyznaje Tomasz Nawrocki, trener Katowiczanek. Na szczęście żadna ze zwyciężczyń XIX edycji Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” nie nabawiła się kontuzji.

W środowisku o niektórych piłkarzach mówi się, że „są ze szkła”. O jeszcze innych, że muszą uważać przy otwieraniu lodówki, bo zaraz się przeziębią. Czy bycie kontuzjogennym jest mitem? – Długofalowa i odpowiednia praca zmniejsza ryzyko urazów. Dobrze przygotowany plan treningowy sprawi, że możemy ograniczyć kontuzje biomechaniczne – mówi Mateusz Oszust trener przygotowania motorycznego w Wiśle Płock. – Jednak tak, są zawodnicy, których natura obdarzyła większym prawdopodobieństwem kontuzji.

– Dużo zależy od nas, trenerów. Musimy tak pracować, żeby nie popsuć zawodnika i zawodniczki. Kluczem jest monitoring. Niestety wiele osób nie zwraca uwagi na ten bardzo istotny element pracy, co może być przyczyną urazów – dodaje Katarzyna Barlewicz, trenerka przygotowania motorycznego w reprezentacji Polski U-15.

Garnitur na miarę

Sebastian Mila zawsze z radością spotykał się z młodymi piłkarzami biorącymi udział w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. Dla takich talentów jak Marcel Żurek z UKS SMS-u Łódź piątka zbita z byłym reprezentantem Polski jest zastrzykiem energii i mobilizacją do ciężkiej pracy.

Od sezonu 2012/13 do momentu zakończenia kariery, czyli wiosny 2018 roku, Mila z powodu kontuzji opuścił tylko 13 meczów. – Tak naprawdę nie ma wielu różnic w treningu profesjonalnego piłkarza i dziecka. Rozchodzi się przede wszystkim o intensywność. Niestety nie ma też wielu testów, które są skierowane do obu grup. Praca trenera to szycie garnituru na miarę. Trzeba wiedzieć, jaką ma się grupę i jak nią zarządzać, a do tego niezbędna jest odpowiednia obserwacja i wyciąganie wniosków – tłumaczy trener Michał Adamczewski, który pracował z Milą w Lechii Gdańsk.


Sebastian Mila i Marcel Żurek

Jednak kontuzje się pojawiają. Jakie rady dla młodych piłkarzy ma Mateusz Oszust? – W przypadku piłkarzy Wisły Płock radość związana z powrotem do treningów była niesamowita. Przypuszczam, że przy dzieciach biorących udział w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” ta radość będzie jeszcze większa. Niestety nie wolno przesadzać. Zawodnicy chcieliby spędzać jak najwięcej czasu na boisku z piłką, ale trzeba ich stopować, żeby nie doznali urazu – mówi.

– Kontuzje będą. Szczególnie po okresie pandemii. Badania światowej klasy trenerów motorycznych potwierdzają, że powrót po przerwie do uprawiania sportu zwiększa ryzyko kontuzji – dodaje Oszust. – Ja takich badań nie znam – kontruje Adamczewski. – Możemy za pomocą odpowiedniego treningu ograniczyć kontuzje zawodnika. Nawet w cztery tygodnie – dodaje były trener Lechii Gdańsk. – W Wiśle Płock byliśmy ograniczeni startem ligi. Amatorzy i uczestnicy Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” są w dużo lepszej sytuacji. Mogą stopniowo zwiększać intensywność.

Nie umrzeć w butach

Hasło „monitoring” trenerzy powtarzają jak mantrę, ale co kryje się za tym magicznym słowem? – Nie trzeba do tego komputerów i masy sprzętu, choć to oczywiście pomaga. Zawsze można skorzystać z pomocy bardziej doświadczonego trenera – tłumaczy Katarzyna Barlewicz. – Każdy, nawet 12-latek grający w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”, może prowadzić monitoring.

– Z metody RPE korzysta sporo trenerów, a opiera się ona o samoocenę. Taki piłkarz ocenia swój poziom zmęczenia od 1 do 10. Gdzie jeden to trening, który nie zrobił na nim żadnego wrażenia, a 10 to tzw. umarł w butach – śmieje się trenerka motoryczna kadry do lat 15. – Jeżeli zawodnik ocenił się na 6, to mnożymy to przez długość treningu. Jeśli trening trwał godzinę, mnożymy 6 x 60, a wynik porównujemy ze skalą.

– Niestety po okresie pandemii zauważam, że młodzi piłkarze wykazują dużą większą odczuwalność zmęczenia – dodaje Barlewicz. – Każdy klub w Ekstraklasie miał inny plan. Jednak długa przerwa i skoki obciążeniowe sprawiają, że ryzyko kontuzji się zwiększa – przyznaje Oszust.

Jak więc trenować, żeby się nie połamać po powrocie na boisko? – Ciężko o jedną, złotą radę. Część klubów dawała piłkarzom rozpiski, część nie, więc kwestia jest bardzo złożona. Ogólne, ale istotne będą trzy rzeczy. Pierwsza, czyli monitorowanie, o którym już powiedzieliśmy. Druga to naciski na prewencję. I trzecia, nierzucanie się na głęboką wodę, a stopniowe zwiększanie obciążeń, a najlepiej zacząć powrót od treningu ogólnorozwojowego – dodaje trenerka.


Katarzyna Barlewicz była jedną z trenerek podczas Jesienniej Akademii Młodych Orłów

Trening z YouTube’a

Oprócz monitorowania bardzo ważne są ćwiczenia prewencyjne. – Dla uczestników Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” wskazany będzie program FIFA11+ – mówi Mateusz Oszust. System ćwiczeń prewencyjnych stworzony przez światową federację opiera się na serii 15 ćwiczeń biegowych i plajometrycznach, czyli zwiększających zakres ruchu oraz poprawiających funkcjonowanie układu nerwowego.

– Pandemia koronowairusa postawiła wiele wyzwań przed trenerami i piłkarzami. Ci pierwsi musieli być bardzo kreatywni, a drudzy sumienni. Jeżeli zawodnik nie wykonywał odpowiednio zleconych mu ćwiczeń, to nie można zrzucać odpowiedzialności na trenera – dodaje Adamczewski. – Jednak ci ciągle muszą pamiętać o tym, jakich piłkarzy prowadzą. Nie może być tak, że wszyscy dostają ten sam plan treningowy.

Czy teraz, już po odmrożeniu sportu, warto dołożyć do treningu dodatkowe ćwiczenia prewencyjne we własnym zakresie? – Jak najbardziej. Aktywność fizyczna dzieci w tygodniu to około trzy-cztery treningi po dziewięćdziesiąt minut. Dlatego dołożenie prostego treningu prewencyjnego w domu jest nawet wskazane. Oczywiście ważna jest regularność.

Uczestnicy Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” to dzieci. Program FIFA11+ może być dla nich zbyt złożony. Co więcej, 10-latkowie nazwę FIFA identyfikują raczej z serią gier komputerowych, a nie z Międzynarodową Unią Piłkarską. Jeżeli, gdzieś będą szukać porad treningowych, to najpewniej będzie to… YouTube.

– Najlepiej, żeby plan treningowy wyszedł od trenera, który obserwuje zawodnika i zna jego możliwości. Treningi z YouTube są i dobre, i złe. Dzieci mogą niepoprawnie wykonywać ćwiczenia, co w konsekwencji może prowadzić do urazów – mówi Katarzyna Barlewicz. Gdzie szukać dobrych porad? Chociażby na kanale „Piłka dla wszystkich”, gdzie regularnie pojawiają się filmy poprawiające umiejętności młodych piłkarzy. 

Kisiel i Fortnite

– Część kontuzji może wynikać z lenistwa. Tylko nieliczne jednostki lubią wysiłek. Mózg jest stworzony tak, że nie bardzo lubi się przepracowywać – przyznaje trenerka motoryczna reprezentacji U-15. – Na początku trening w domu był fajny. To było coś nowego, ale z czasem przyszła monotonia. Gdy widzę młodych zawodników po okresie pandemii, to widać, że zwiększyły się im umiejętności gry w Fortnite’a, a te piłkarskie niestety zmalały.

Warunki domowe nie pomagały uczestnikom Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” i reszcie sportowców w rozwoju. – Gdy wracamy do treningów po okresie pandemii, to warto sobie pobiegać. Nawet jeśli trenowaliśmy w domu, to nasze parametry zmniejszyły się – mówi Barlewicz.

Trenerka w kadrze U-15 pracuje z dziewczynami. Wiele z nich grało wcześniej w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku”. Do niedawna kapitanką tej drużyny była zwyciężczyni XII edycji, Natalia Wróbel. – Tak naprawdę to jeden organizm. Statystycznie mogą różnić się jedynie obszary występowania urazów.

Internet roi się od wielu magicznych sposobów prewencji. Czy jedząc… żelki i kisiel można zmniejszyć ryzyko kontuzji? – Dietetykiem nie jestem, ale lepiej skupić się na regularnym dokładnym treningu, a nie szukaniu złotej tabletki, która wydłuż życie. Wystarczy zdrowo się odżywiać.

Głowa do góry!

No dobrze, a co jeśli zdarzy się uraz? Przede wszystkim nie wolno się załamywać. Luis Nazario de Lima, znany szerzej jako Ronaldo, trzykrotnie zrywał więzadła rzepki i do tego jeszcze załamał piszczel. Mimo kontuzji zdobył tytuł mistrza świata oraz Złotą Piłkę. Arkadiusz Milik w gabinetach lekarskich i podczas rehabilitacji spędził ponad rok – dokładnie 460 dni – a to nie przeszkodziło mu w rozegraniu 49 meczów w reprezentacji. Także głowa do góry! Nawet jeśli wydarzy się (odpukać!) coś złego, to na pewno wrócicie silniejsi!

Ważne, żebyś miał wokół siebie dobrych trenerów. – Zawodnik z wiekiem rozwija nie tylko umiejętności techniczne, poprawia kondycję, ale również zyskuje wiedzę. Dzięki temu sam jest świadomy swoich możliwości. W kwestii trenera jest wskazanie drogi piłkarzowi. Czym skorupka nasiąknie za młodu, tym na starość trąci – mówi trener przygotowania fizycznego Michał Adamczewski. Sam bardzo dobrze wie, co to uraz i twarda walka, bowiem przez lata grał w rugby.

A jeśli brakuje Ci motywacji, to spójrz na Michała Karbownika, Filipa Marchwińskiego, który tak jak Ty grał w Turnieju „Z Podwórka na Stadion o Puchar Tymbarku” czy Krystiana Bielika. Warto też czerpać inspiracje z zagranicy. – Julian Nagelsmann powiedział ostatnio, że nie interesuje go wiek zawodnika. Liczą się dla niego sukcesy i wyniki. To my sobie w Polsce przesuwamy wiek i wskazujemy kolejne talenty. Spójrzmy na Włodka Lubańskiego? Nie miał siedemnastu lat, jak debiutował w reprezentacji. To samo Tomek Wieszczycki. 17 lat i debiut w Ekstraklasie – dodaje Adamczewski.

To kto z Was cały i zdrowy podbije boiska?

Krystian Juźwiak